Freelancer - những “lính đánh thuê” ngày càng được trang bị “tối tân”

Chào bạn,

Gần đây, mình hay chia sẻ những bài viết về quyết định lựa chọn làm việc tự do (freelance), hôm nay mình muốn ghi lại đây những gì xung quanh cụm từ Freelancer (người làm tự do) để bạn tham khảo và có thể hiểu rõ hơn những con người quyết tự lo này nhé.

Freelancer là ai?

Freelancer là thuật ngữ chỉ những người làm việc bằng những năng lực chuyên môn riêng biệt theo hướng tự vận hành “doanh nghiệp nhỏ” của chính họ.

Vì sao mình  lại nói doanh nghiệp nhỏ, vì ở đó, họ sẽ phải làm tất cả, từ xác định thị trường (tìm xem ai cần mình), đóng gói sản phẩm (xác định mình có cái gì bán được tiền), tiếp thị (hét to với thế giới về sản phẩm mình có), thương thảo hợp đồng, triển khai dự án, kế toán và đôi khi là cả thu hồi nợ nữa 😊.

Thuật ngữ này sẽ khác với thuật ngữ “nghề tay trái” vì những người làm thêm nghề tay trái đã có sẵn những công việc và nguồn thu nhập ổn định, họ kiếm thêm công việc bên ngoài để có thêm một khoản để chi trả cho cuộc sống.

Ví dụ, trước đây mình làm công việc chính ở trường đại học, thu nhập ổn định và đảm bảo mức cơ bản. Nhưng khi hai bạn nhà mình cùng đi học, các chi phí vượt quá mức thu nhập của hai vợ chồng, mình đã nhận các công việc khác về viết lách như đăng bài fanpage facebook hoặc lên kế hoạch nội dung website hoặc chuẩn bị bài trình bày cho người khác ngoài giờ để có thêm kinh phí, đó là nghề tay trái.

Hiện giờ mình nghỉ ở cơ quan cũ, không ký hợp đồng chính thức với đơn vị nào, không đóng bảo hiểm, nhận các công việc liên quan đến quản trị website, viết bài SEO, lên kế hoạch cho các kênh social của họ, thiết kế các hình ảnh phục vụ quảng cáo, giảng dạy canva… mình là một freelancer.

Nguồn gốc của Freelance

Mình cũng hơi ngạc nhiên khi đọc thông tin này trên Merriam Webster, cụm từ “Freelance” được sử dụng lần đầu tiên trong tiếng Anh, nó được dùng để chỉ một lính đánh thuê thời trung cổ, người sẽ chiến đấu cho bất kỳ quốc gia nào hoặc người nào trả cho họ nhiều nhất, trong cuốn tiểu thuyết Ivanhoe của Walter Scott.

Đặc điểm công việc của Freelancer

Áp lực kinh tế thường trực

Ổn định về kinh tế như thể là một tập tục khó bỏ của người Việt, mình cũng vậy. Khi đi làm nhà nước, hàng tháng nhận đủ lương, tuy có thay đổi đôi chút do cơ quan có áp dụng theo đánh giá công việc theo KPI, chia phần theo các khoản, đến kỳ nhận lương tài khoản gần như lại về 0. Thói quen kiểm tra số dư tài khoản vào ngày 15 và 27 cũng phải mất hai tháng mới quên được 😊.

Thay vào đó, các khoản thu nhập sẽ được chia nhỏ theo các công việc sau khi hoàn thành. Có khi cả mấy triệu sau một đêm, có khi chỉ là 200k sau một tiếng, nhưng có khi, cả 10 ngày chả có tiếng tinh tinh nào.

Bạn sẽ rất khó dự tính được các khoản thu nhập trong thời gian đầu, nếu như không có các công việc tay trái thường xuyên trước khi tính làm freelancer toàn thời gian. Sẽ còn áp lực hơn nữa nếu như bạn không có khoản dự phòng đủ cho gia đình duy trì mức sống trong khoảng thời gian từ 3 – 6 tháng.

Tuy mình có quỹ dự phòng, nhưng cũng không thể không lo lắng khi nhìn vào bảng tổng kết thu nhập hàng tháng chỉ bằng 1/4 – 1/3 thu nhập đều đặn trước đây.

Bạn đã thử làm nghề tay trái lần nào chưa? Thu nhập có ổn không? Hãy thử trước khi bước chân chính thức vào thế giới Freelancer nhé.

Áp lực cải thiện kỹ năng tự học, hiệu suất làm việc

Ở Việt Nam cũng có xu hướng tương tự, theo báo cáo của Alphabe có 14% nguồn nhân lực tri thức của Việt Nam làm việc tự do toàn thời gian, 39% làm tự do bán thời gian (nghề tay trái như mình nói phía trên).  

Trong thời gian tới đây, xu hướng này sẽ còn tăng cao hơn do các doanh nghiệp cũng đang dần thích ứng với việc thuê ngoài các nhân viên thời vụ để giảm chi phí vận hành.

Nguồn cung tăng dẫn đến sự cạnh tranh cũng tăng, những đơn vị có nhu cầu cũng sẽ có nhiều lựa chọn hơn. Việc này yêu cầu những người làm tự do luôn luôn phải cập nhật xu thế, nâng cao trình độ và mở rộng bộ kỹ năng để có thể hoàn thành tốt hơn các yêu cầu ngày càng nhiều từ phía người thuê.

Tuy nhiên, áp lực này lại mang lại lợi thế thích nghi rất nhanh cho những người làm freelancer.

Theo báo cáo  “Freelancing in America: 2017” (FIA) của Upwork, những người làm việc tự do có sự chuẩn bị tốt hơn cho tương lại do liên tục cập nhật các kỹ năng làm việc mới.

Tại thời điểm khảo sát, 54% người lao động tham gia nghiên cứu không chắc chắn về sự tồn tại của các công việc của họ đang làm trong vòng 20 năm tới và có tới 60% người làm tự do tham gia các khóa học nâng cao kỹ năng trong vòng 6 tháng so với 30% người  làm toàn thời gian.

Cũng do tính không ổn định về nguồn thu nhập nên có 63% freelancer thực hiện tiết kiệm ít nhất một lần/tháng trong khi chỉ có 20% người có công việc ổn định thực hiện việc này.

Nâng cấp năng lực, nâng cấp chất lượng dịch vụ của bản thân là yếu tố sống còn đối với các freelancer.

Nếu bạn có nghĩ đến việc làm freelancer, hãy thẳng thắn nhìn nhận khả năng tự học của mình nhé, nó rất, rất quan trọng đó.

Rèn luyện tính kỷ luật

Khi làm việc tự do, áp lực khiến bạn sẽ phải rèn luyện khả năng làm việc tập trung và sắp xếp công việc hợp lý và hoàn thành đúng hạn. Sẽ không có ai được phân công hỗ trợ được bạn khi gia đình có người ốm đau cần bạn chăm sóc. Sẽ không có ai thông cảm cho bạn mỗi lần chậm deadline.

Bạn phải tự lo tất cả, và chỉ có kỷ luật mới đưa bạn tới được điểm cuối cùng của các dự án.

Điều này khiến bạn sẽ phải  hiểu được bản thân nhiều hơn, biết cách quản lý năng lượng tốt hơn để sắp xếp các công việc phù hợp vào những khoảng thời gian phù hợp.

Ví dụ với mình, công việc viết lách, dựng video thường được sắp xếp vào khoảng hai thời gian từ 8h30 – 12h30 và 22h00 – 24h00 và. Công việc thiết kế được sắp xếp vào khoảng thời gian cuối giờ chiều (16h00 – 17h00).

Trong tuần cũng có hai thời điểm làm việc kém hiệu quả nhất là chiều thứ 4 và chiều thứ 5 mình sẽ sắp xếp để đi ra ngoài hoặc gặp gỡ bạn bè.

Các khoảng thời gian còn lại sẽ dành cho các công việc gia đình như đón con, cơm nước, thể thao.

Từ các khoảng thời gian đó, mình sẽ lên lịch cho các công việc được thuê ngoài phù  hợp và trả kết quả đúng hạn.

Linh hoạt thời gian hay làm việc full day

Đúng là khi  làm việc tự do, bạn có thể lựa chọn và sắp xếp các công việc theo ý mình ngay từ quyết định có nhận việc đó hay không.

Nhưng cũng vì linh hoạt thời gian nên nếu trong thời gian đầu bạn không thống nhất nguyên tắc làm việc, bạn sẽ rất dễ sa vào tình trạng nhận tin nhắn nhận xét ngắt quãng và ngoài giờ.

Lựa chọn đó thường sẽ xuất hiện khi bạn có chuyên môn vững và có sản phẩm nổi bật. Nhưng với những người mới làm ở giai đoạn đầu, sẽ khó, rất khó đặt được ranh giới này. Vì suy cho cùng, việc là tiền. Còn bao hóa đơn đang chờ ☹.

Tuy nhiên, với mình, việc lựa chọn làm việc tự do cũng có một phần lớn từ việc chăm sóc hai bạn nhà mình ở những giai đoạn các bạn ấy chuyển cấp. Mình cảm thấy vui, khi mỗi ngày được cùng trò chuyện và nghe đủ thứ luyên thuyên của hai bạn khi ba bố con dắt tay nhau trên đường về nhà. Hiện giờ, mình  vẫn đang xoay sở được vì có thể mấy khách hàng của mình cũng vẫn đang rất dễ chịu 😊. Trộm vía.

Tuần này tạm thế đã nhỉ, thứ 5 tuần sau mình sẽ cùng bạn nghía qua xem thị trường freelance, người ta làm gì ra tiền nhé.

Thân,

Thùy